Türk Hukukunda Af Kurumu Nedir? Genel ve Özel Af Arasındaki Farklar Nelerdir?
Af, Türk hukuk sisteminde hem bireyler hem de toplum açısından oldukça önemli sonuçlar doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Genel af ve özel af olarak ikiye ayrılan bu düzenlemeler, ceza yargılaması sürecini kökten etkiler. Peki, af nedir? Af kimleri kapsar? Af çıktığında ceza silinir mi? Bu yazımızda Türk hukukunda af kurumuna dair tüm merak edilenleri hukuki bir bakış açısıyla açıklıyoruz.
Af Nedir? Hukuki Tanımı
Af, yasama veya yürütme organlarının kararıyla, işlenmiş bir suçun ceza sonuçlarını kısmen ya da tamamen ortadan kaldıran hukuki bir işlemdir. Anayasa‘nın 87. ve 104. maddelerinde düzenlenen af, teknik olarak Türk Ceza Kanunu’nın 65. maddesinde genel ve özel af olarak ikiye ayrılmaktadır.
Genel Af ve Özel Af Arasındaki Farklar
Genel af, kamu davasını düşürür ve mahkumiyetin tüm sonuçlarını ortadan kaldırır. Bu af türü, adli sicilin temizlenmesini de sağlar. Mahkumiyet sanki hiç verilmemiş gibi tüm hukuki etkiler sona erer.
Özel af ise sadece cezanın infazına yönelik bir düzenlemedir. Mahkumiyet hükmü varlığını sürdürür, ancak cezanın infazı kısmen ya da tamamen ortadan kalkabilir ya da para cezasına çevrilir. Özetle, özel af geçmişi silmez; sadece cezayı hafifletmektedir.
Af Kimleri Kapsar?
Af yasaları, kapsamına göre yalnızca belirli suçları ve kişileri etkileyebilmektedir. Yasada açıkça belirtilmedikçe her af, her suçu kapsamaz. Özellikle terör suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ve yüz kızartıcı suçlar genellikle af dışı bırakılmaktadır. Ayrıca orman suçları gibi bazı suçlara Anayasa gereği af uygulanamaz.
Affın Sonuçları Nelerdir?
-
Genel af halinde:
-
Ceza mahkumiyeti ve kamu davası tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar.
-
Adli sicil kaydı silinmektedir.
-
Disiplin cezaları ortadan kalkabilmektedir.
-
Tazminat davaları etkilenmez; mağdurun hakkı devam etmektedir.
-
-
Özel af halinde:
-
Ceza infazı sona erer ya da hafifler.
-
Adli sicil kaydı silinmemektedir.
-
Mahkumiyet hükmü geçerliliğini korur.
-
Tekerrür hükümleri uygulanabilmektedir.
-
Af Hakkı Var mıdır?
Türk hukuk sistemine göre af, bir hak değil bir lütuf işlemidir. Yani kişi, affedilmeyi talep edemez. Ancak af yasaları çıktıktan sonra affı reddetme hakkının olup olmadığı hâlâ tartışmalıdır. Bazı hukukçular, kişinin suçsuzluğunu ispat etmek isteyebileceğini ve affı kabul etmeyip yargılamaya devam edilmesini talep etme hakkı olması gerektiğini savunmaktadır.
Af Yasaları Neden Eleştiriliyor?
Türkiye’de şimdiye kadar 50’den fazla af yasası çıktı. Ancak bunların çoğu seçim öncesi dönemde gündeme geldiği için, siyasi amaçlarla kullanıldığı ve kamu yararının göz ardı edildiği yönünde yoğun eleştiriler bulunmaktadır. Özellikle “Rahşan Affı” olarak bilinen 2000 yılı affı, toplumsal ve hukuki açıdan ciddi tartışmalara yol açmıştır.
Af Kararları Yargı Kararlarını Etkiler mi?
Evet. Af, mahkemeler tarafından verilmiş kesinleşmiş kararların etkilerini ortadan kaldırabilmektedir. Bu durum, yargının bağımsızlığı ilkesini zedeleyebileceği için eleştiri konusu olmaktadır. Ancak af yetkisi doğrudan Anayasa’dan kaynaklandığı için bu çelişki hukuken tolere edilmektedir.
Bizimle iletişime geçmek için tıklayın.
